Historia e Shqiperise

Pirro (296-272 para Krishtit.......Pirroja ishte ,ndoshta, Sundimtari
me i shquar i Epirit .Ai, si pasardhes i larget i Akilit, ishte biri i
Akidit. Kusheriri i Aleksandrit te Molosise, qe sundoi Moloset e
Janines. Fatkeqesisht Akidi u ngaterrua ne grindje politike familjare e
krahinore dhe, si rrjedhoje, ne fillim humbi mbreterine e pastaj edhe
jeten ne vitin 313 para Kr. i biri tij, Pirroja ne ate kohe vetem 6
vjec, u shpetua nga Glauku, Princi i fisit Ilir te Taulanteve. Ne
moshe te re ai hipi ne fron per nje kohe te shkurter, por u rrezua
prej tij dhe filloi karrieren ushtarake me Antigonin e Maqedonise,
Komandantin veteran qe kishte sherbyer me Aleksandrin e
Madh. Ne njeren nga betejat ai u kap rob dhe u dergua si peng ne
Aleksandri. Aty fitoi admirimin e Ptolemit, i cili i dha per grua te
bijen dhe ne vitin 296 para Kr.e vuri perseri ne fronin e mbreterise
se tij. Pirro gezonte nam per fisnikerine dhe trimerine e tij ne beteje.
Epirotet e quainin "Shqiponje". Sipas nje tradite Shqipetare
pretendohet se emri "Shqipetare" (Bij te Shqipes) e ka origjinen nga
thenie e Pirros. Kur dikush levdonte zhdervjelltesine e levizjes se
trupave te tij, ai i pergjigjet me krenari se nje gje te tille ishte
normale, pasi ushtaret e tij Ishin "Bijte e Shqipes", keshtu qe livjet
e tyre. Natyrisht u shembellenin fluturimeve te madherishme te
mbretit te shpendeve. Sipas nje versioni tjeter, disi te ndryshem,
kur trupat e tij thurnin levdata sulmeve te tij te guxishme e te
shpejta dhe e quanin "Shqiponje" ai iu pergjigjej se ata ishin Flatrat
e tij , qe benin te mundur fluturimin e shpejte te shqiponjes . Thuhet
se kjo coi ne adoptimin e ketij emri , te cilin Populli shqiptar e perdor
edhe sot e kesaj dite. Pra jo "ALBANE" por "Shqipetare" ose "Bij te
Shqipes".

Pikerisht ne kete kohe kolonite te Korfuzit e te ishujve te tjere ne
Detin Jon nisen ta therrisnin fqinjin e tyre ne kontinent "Epir" (Toke
ne kontinent),per te dalluar ate nga banesa e tyre
ishullore. Gradualisht historianet greke e nxoren jashte perdorimi
termin "Molosia" dhe zune te perdornin emertime te tilla si
"Mbreteria e Epirit" ose "Pirro i Epirit". Sidoqofte, ky ndryshim emri
nuk ndikoi ne karakterin Pellazg apo Shqipetar te asaj krahine.
Epiri u shtri ne jug deri ne gjirin e Ambrakise (Artes). Ne fakt,
Gjeografi grek Straboni, shkruante se "per arkananiasit, qe jane
grek.kurse ne te majten ndodhen Nikopoja dhe Kasopia, qe jane
Epirote". Pra , Straboni bente dallimin midis epiroteve dhe
grekeve. Ambrakia dikur kishte qen nje qytete i lulezuar, mirepo tani
ishte rrenuar. Pirroja "e zbukuroi ate me shume se cdo njeri tjeter
dhe e beri rezidencen e tij Mbreterore. Pirroja njihej nga te gjithe si
nje princ i madh dhe i mire. Ai zgjeroi territorin e vet duke ishullin e
Korfuzit dhe krahinat te Maqedonise. Ne ate atmosfere ku
mbizoteronte Lufta e vazhdueshme per pushtet midis Princave
krahinore dhe me ata kufij shume te luhatshem, qe percaktonin
juridiksionin e tyre, konflikti ishte i pashmangshem dhe i
perjetshem, thuhet se gjate nje beteje me faresisin e vet
Maqedon, ushtareve maqedonas u beri aq shume pershtypje
shembellimi i Pirros me Aleksandrin e Madhe ,saqe braktisen Mbretin
e tyre dhe u bashkuan me te. Dhe vertet, kur maqedonet e
rrezuan nga froni mbretin e tyre pazot. Demetrin, ata e ftuan Pirron
qe te sundonte edhe mbi Maqedonine. Mirepo, brenda shtate
muajve ai e kuptoi se maqedont krenare do te preferonin me mire
qe sundimtar Maqedonas me te keq maqedonas, sesa nje te mire
jomaqedonas. Prandaj hoqi dore vullnetarisht nga froni ne Vitin 287
para Kr.Pirroja enderronte te ngrinte nje perandori ne perendim, te
ngjashme me ate te propozuar 40 vjet me pare nga kusheriri i atit
te tij, Aleksander Molosi. Roma, qe tradicionalisht konsiderohet e
themeluar ne vitin 753p.e.s, ishte ngritur gradualisht si qytet-shtet
me i fuqishem ne Itali dhe, me pas, kishte bashkuar grupet e
ndryshme ne nje konfederate nen udheheqjen Romak. Si rrjedhoje,
ajo ishte bere gati nje republike e bashkuar. Mjaft e
fuqishme. Pushtimi i galeve apo i kelteve vershoi nga Veriu rreth
Vitit 400 para Kr..,duke e shkaterruar Romen pjeserisht me ane te
nje zjarri ne vitin 390 para Kr..dhe duke dominar nje pjese te
madhe te Italise per njefare kohe. Luftrat samnite te viteve
326-312 para Kr..dhe 299-291 para Kr..sapo kishin perfunduar kur
Pirroja nisi te hidhte nje sy nga Perendimii frymezuar ndoshta nga
ura portative qe kishte ngritur mbi Hellespont persiani Kserksi 200
vjet me pare, Pirroja, sipas Plinit, ishte i pari qe konceptoi nje ure te
ngjashme permes Adriatikut ne piken e tij me te ngushte, ne
ngushtincen e Otrantos.Rasti i volitshem erdhi ne vitin 282 para
Kr.Qyteti i pasur tregtar i Tarentit(Taranto) ne jug te Italise, nje
koloni Spartane, e kishte hale ne sy floten Romake ne portin e
vet (gje qe binte ne kundershtim me marreveshjen) dhe i kerkoi
ndihme Pirros .Pa pritur qe te zgjidhte problemet inxhinjerike te
ures, ai shfrytezoi medoten konvencionale, duke kaluar me anije
permes Adriatikut.25.000 trupa. Pervec 3000 kalores, ai mori dhe 19
elefante lufte, kafshe gjigande te cilat italianet i shihnin per here te
pare. Kur pane ushtrine romake qe afrohej Tarentit ia dhane Pirros
komanden supreme te forcave antiromake, duke preferuar qe me
mire t"i nenshtroheshin Pirros pellazg, sesa Romakeve Barbare. Ne
fillim, Pirro i shkroi konsullit Romak, Valer Levinit,duke i kerkuar qe te
vepronte si arbiter midis Romes dhe Tarentit. Mirepo konsulli ia preu
shkurt.duke i thene qe te shihte punet e veta e te kthehej ne
Epir. Kur prapavija romake kapi nje spiun Epirot, Levini i tregoje atij
legjionit gjate nje loje stervitore dhe pastaj e leshoi qe ti thoshte
Pirros se, nese e brente kureshtja per ushtaret dhe taktikat
romake, duhej te shkonte e t"i shihte me syte e vet.
Ne betejen qe u zhvillua me pas ne Heraklea, afer Tarentit(280 para
Kr.)Pirroja u ndesh me nje ushtri Romake dy here me te madhe se
ushtria e tij dhe doli Fitimtar. Mirepo, ai humbi aq shume oficere dhe
ushtare, saqe thirri:"Edhe nje beteje tjeter si kjo dhe me duhet te
kthehem vetem ne Epire"Prej ketej lindi edhe shprehja "Fitore si e
Pirros'. Ky ishte kontakti i pare ushtarak i Romes me Boten Greke ne
lindje. Por jo i fundit. Duke shpresuar per paqen dhe Lirine e
bashkesive greke ne Itali. Pirro dergoi ne Rome ministrin e tij me te
zote ne artin e oratorise, Linean, kujtesa fenomenale e ketij te
durguari e habiti Plinin, pasi ai "Kishte fiksuar emrat e senatoreve dhe
te kaloresve romake vetem nje dite mberritje ne Rome. Por Roma
nuk pranoi te hynte ne bisedime, prandaj Pirro marshoi drejt
kryeqytetit, i cili mbrohej nga ushtria dhe milicia. Ne pamundesi qe ta
pushtonte qytetin, ai u kthye mbrasht qe te kalonte dimrin ne
Jug. Gjate rruges, leshoi roberit romake te veshur e te mbathur dhe
me para, duke u thene qe te ndermjetesonin per paqen ne emer te
tij. Nderkohe, Kartagjena pranoi ti vinte ne ndihme Romes me nje
aleance ushtarake, duke shpresuar qe te zgjeronte zoterimet e saj
ne Sicili. Kjo e alarmoi shume kolonine greke te Sirakuzes, e cila iu
lut Pirros per ndihme ushtarake kunder Kartagjenes. Pirroja nuk priti
qe ti thonin 2 here. Ai u hodh ne Sicili ne Vitin 278 para Kr..dhe me
stragjedine e tij te shkelqyer arriti t"ua rimerrte Kartagjenasve
pjesen me te madhe te ishullit. Fatkeqsisht ai u perpoq te sundonte
mbi keta greke liridashes po aq arbiterisht sa edhe Ptolemi mbi
Egjiptin, prandaj greket nuk mund ta duronin dot. Ata e hodhen
poshte oferten e tij qe te behej mbreti i tyre:disa prej tyre
preferonin me mire Kartagjenen sesa regjimin ushtarak. Dionisi i
Halikarnasit,qe duhe te jete ndikuar si historian nga origjina e tij
greke dhe nga ambienti romake ku jetonte, ia hodhi fajin Pirros. Ai
shkruante se Pirroja u soll ne menyre arrogante e tiranike, ashtu si
shtypersit e tyre italiane, duke konfiskuar pasurite dhe duke
shperndare ofiqe te larta per miqte e kapitenet e tij. Ai internoi, e
madje ekzekutoi njerez te shquar me akuza te sajuara, fyu ndjenjat
e Popullates duke plackitur thesaret e paruajtura ne tempujt e
tyre. Kur u terhoq ne drejtim te Tarentit, ererat e terbuara
shkaterruan disa nga anijet e tij, midis te cilave edhe ato qe
nbartnin thesarin e popullit. Megjithate avantazhet e shumta qe
kishte, Pirroja e humbi betejen tjeter"per shkake te zemerimit te
perendeshes". Kjo ishte beteja joperfundimtare e Bevenetos. Pas
kesaj, ne vitin 275 para Kr..ai u kthye ne atdhe, duke lene pas nje
garnizon ne Tarent, por duke e lene ne Itali ne duart e Romakeve. Jo
vetem Epiri, por edhe Greqia dhe gjithe Lindja po beheshin tashme
te te vetedijshem per fuqine e re qe po ngirhej ne Perendim.
Edhe Ptolemi i Egjiptit po perpiqej te zgjeronte kufijet e tij. I
pakenaqur me kontrollin e rrugeve detare ne Egje, ai nxiti
kryengritje ne Greqi e Maqedoni. Ne fakt, Pirros iu mbush mendja
fare lehte per te pushtuar Maqedonine nga perendimi, por kjo nuk
dha ndonje rezultat te madhe. Nderkohe, ILIRINE nuk mund ta
sulmonte, pasi mbreti i saj Glauku,e kishte strehuar qe te vogel dhe
e kishte ndimuar te hipte ne fronin e MOLOSISE qe ne moshen 12
vjecare. Keshtu,ai i drejtoi armet kunder Greqise. Depertoi ne lindje
deri ne Argosine Pelopenezit dhe u step nga frika kur pa argivet
nuk donin te pranonin brenda mureve te qytetit. Pikerisht aty ,ne
Argosin pellazg,ne vitin 272 Para Kr..karriera e tij do merrte
fund. Ashtu si heroi i tij Aleksandri i Madhe, qe e kishte mbyllur
karrieren e tij te shkelqyer ne menyre aq te lavdishme me turp ne
muret e Argosit.kur nje grua e zemeruar do t"i hidhte nje tjegull
nga catia e do ta linte te vdekur ne vend! Ne vepren e tij Historia
Natyrore, Plini shkroi per nje dukuri shume te pazakonte qe ndodhi
ne Rome."Dite qe Vdiq Pirroja,kokat e prera te kafsheve te flijuara
rrokullisen ne toke,duke lepire gjakun e tyre.shenje kjo
jashtzakonishte e mbare" Nje bust, te cilin studiuesit e identifikojne si
me ate te Pirros, u gjet ne Herkulan,ne rreze te malit te Vezuvit, dhe
ruhet ne Muzeun Arkeologjik Kombetar te Napolit.
Aleksandri (272-?Para Kr.)
Vendin e Pirros e zuri i biri, Aleksandri, i cili pati grindje te
vazhdueshme me MAQEDONINE. Sidoqeofte, eshte domethenes fakti
qe asnjera nga keto mbreteri te hershme Shqipetare nuk kerkoi
aleance me Greqine per te luftuar kunder tjetres.
Copezimi (?-168 para Kr..)
Pas Aleksandrit, Epiri u nda misdis nje numri prinash fisnore, te cilet i
qeverisnin krahinat e tyre si mbreteri te vogla. Shume prej tyre
moren anen e Perseut te Maqedonise ne luften e tij kundra
Romes. Rrjedhimisht, senati i zemeruar Romak e urdheroi gjeneralin e
sapoemeruar, Emil Paulin, te autorizonte ushtaret e tij qe, si
ndeshkim, te placiksnin qytetet e Epirit. Pas betejes se Pidnes
trupat Romake shkaterruan 70 qytete Epirote,pjesa me e madhe e
te cileve i perkiste fisit te molosve,dhe kishin si skllever 150.000
banore. Shumica e tyre u transportuan ne Itali. Nje shekull me vone
Straboni shkruante se, ndonese zonat fshatare ishin te ashpera e
plot me male, " I Gjithe Epiri dhe Iliria dikur ishin teresisht te
populluara. Tani pjesa me e madhe ka mbetur e shkrete, kurse zonat
e banuara jane katandisur ne fshatra ose ne rrenpja. Madje edhe
Orakulli i Dodones ka mbetur pothuajse i braktisur fare. "Deshmi te
heshtura te hakmarrjes te eger te Romes mbi Epirin u gjeten 2000
vjet me vone, kur germimet ne Antigonea te Gjirokastres nxoren ne
drite nje shtrese goxha e trashe prej hiri, te mbetur nga zjarri qe
rrenoi plotesisht kete qytet dhe 69 te tjere si ai.....(Pjese te
marura nga Libri "Populli Shqipetar nga lashtesia deri ne vitin
1912" i shkruar nga Edwin.E.Jacques. :)

Shkeputur nga "Historia e Shqipnis" e Z. Tajar Zavalani




I pari autor i jetëshkrimit të
Skënderbeut ka qenë Martin Barleti, i cili
jetonte në nji kohë me fatosin tonë
kombëtar. Barleti ishte nji prift katolik nga
Shkodra që pat rastin me njoftë disa nga
prijësit luftarak t'asaj kohe, të cilët i
kallzuen gjithçka dinin mbi trimnit dhe
fitoret e të parit të tyne, Gjergj Kastriotit. Ai
kishte pasë gjithashtu mundësin me
studjue dokumentet zyrtare të arkivit të
Venedikut, ku kishte shkue me jetue mbas
pushtimit të Shkodrës prej Turqve.
Biografin e Skënderbeut ai e shkrojti në
gjuhën latine dhe e botoi në Romë në fillim
të shekullit të XVI. Nji shekull ma vonë, G.
Bienuni, nji prift italian nga Brescia, gjeti
nji tjetër biografi të Skënderbeut të
shkrojtun prej nji auktori anonim prej
Tivari, të cilin Imzot Fan Noli e pagësoi
Tivarasi. Dorëshkrimi origjinal i veprës së
Tivarasit, që mbante datën 1480, ka humbë
përjetë dhe njifet vetëm nga referencat dhe
citatat që përmban libri i Biemmit "Istoria
di Giorgio Castrioto Scander-Begh".

Nji burim i tretë origjinal mbi jetën e
Skënderbeut asht Gjin Muzaka, i cili ishte
nga familja sunduese feodale e Beratit dhe
luftoi krahpërkrah me Skënderbeun. Ai
jetoi në Shqipni edhe 11 vjet mbas vdekjes
së heroit t'onë dhe mandej u vendos në
Napoli. Atje shkrojti "Historin dhe
trashëgimin brez mbas brezi të familjes së
Muzakëve", ku kallzon historin e
Skënderbeut si nji gja që ka dishmue ai vet.

Në shekullin e XIX, dijetarë të
kombësive të ndryshme, tue lanë menjianë
veprat e shumta që ishin shkruejtë gjatë dy
shekujve të maparshëm, u kthyen përsëri
në burimet origjinale që ishin mbyllë në


arkivat e Vatikanit, Venedikut, Raguzës
dhe Stambollit. Zbulimet e tyne kanë shtie
nji dritë të re mbi jetën dhe veprat e
Skënderbeut. Disa e përmendin në vepra të
përgjithëshme dhe fort të gjata që
shkruejtën mbi shekullin e zaptimit të
Balkanit nga Turqët. Disa të tjerë si
Anglezi Clement Moors, Francezi Camille
Paganel, Gjermani Z. Pisko, shkruejtën
biografi të gjata të Skënderbeut. Por punën
ma të madhe dhe ma të vlefshme e banë
eruditët Thalloczy, Jireçek dhe Shufflay, të
cilët mblodhën së bashku dhe botuen nji
koleksion dokumentash që përbajnë nji vepër
monumentale mbi Shqipnin e asaj kohe.
Ma në fund, iu erdhi radha Shqiptarve.
Mbas luftës së parë botnore, Imzot Fan
Noli botoi "Historin e Skënderbeut", e cila
gëzoi menjiherë nji popularitet të
jashtëzakonshëm dhe u mësue gadi
përmendsh nga nxariësit e shkollave në
atdheun e lirë. At Martin Sirdani mblodhi
dhe botoi gojëdhanat e popullit mbi Skënderbeun.
Më 1937 Thanas Gegaj i parashtroi
Universitetit të Louvain në Belgjikë nji
thezë doktorati në gjuhën frengjishte me
titullin "L'Albanie et l'invasion turque au
XVëme siëcle". Kjo u botue në formë libri
me shpenximet e Universitetit. Mbas luftës
së dytë botnore, pikërisht më 1947, Fan
Noli botoi nji histori të Skënderbeut në
gjuhën anglishte. Kjo asht nji vepër
shkencore e nji niveli shum të naltë,
sidomos për shënimet kritike mbi veprat e
auktorve të shumtë që kanë shkruejtë mbi
Skënderbeun, ashtu edhe mbi
personalitetet dhe ngjarjet historike që
kanë pasë lidhje me epopën tonë
kombëtare. Dobija ma e çmueshme e kësaj
vepre qëndron në orvatjen e auktorit me
dallue faktet nga legjendat dhe
paragjykimet.

Ndërsa rebelizmi kronik* i Jeniçerve po
shkatërronte pushtetin qëndruer, autoriteti
i Sulltanit nuk vepronte ma në krahinat e
largëta të perandoris të tij. Prandaj, ishte
fare e natyrshme që guvernatorët e
provincjeve turke në Evropë, në Azi dhe në
Afrikë, të orvateshin me u çkëputë krejt nga
Stainbolli për të formue principata më
vehte. Në fillim të shekullit të XIX Vezirët e
Damaskut, të Akrës dhe të Bagdadit ishin
deklarue si rebelë. Ata të Antiokës dhe të
Alepit kishin fitue famë të keqe si
"kulçedra mizorije". Në Egjypt, Mehmet
Ali Pasha, i biri i nji katundari shqiptar
prej Kavalle, ishte ba sundimtari fuqiplot i
vëndit dhe lakmonte me zanë fronin e
Sulltanit. Po kjo gja ndodhi edhe në Shqipni. Ali Pasha, i cili lindi në Tepelenë më 1744,
arrijti sa me ushtrue nji pushtet gadi të
pamvarun mbi Shqipnin, prej Shkumbinit
e deri në Misolongji.


Simbas nji tradite, stërgjyshi i Ali Pashës ka qenë njifarë dervish Nazifi prej
Anadollit, i cili ishte arratisë në Shqipni në
shekullin e XVI, mbasi kishte ba nji të
paudhë në vëndin e tij. Por versjoni i
pranuem sot mbi origjinën e Ali Pashës
asht ai i Pouqueville-it,

Porsa u sigurue pranimi i kushteve të
tyne, udhëheqësit e kryengritjes shqiptare e
lanë punën kryekëput në duert e qeveris
turke për të krijue nji Shqipni të
vetqeverisun, në suazën e Perandoris
Otomane. Ata nuk mbajtën në kambë nji
fuqi të armatosun për me i ba ballë rrezikut
të nji sulmi nga ana e fqinjve të Balkanit.
Ky rrezik ishte dukë në mënyrë të
pagabueshme qysh në fillim të vitit 1912.
Nga ana tjetër, ushtërija turke ishte
dizintegrue si fuqi e disiplinueme nga
shkaku i kryengritjes shqiptare dhe nuk do
të mund të mbronte Shqipnin në rast të nji
lufte. Tue lidhë fatin e Shqipnis me atë të
Perandoris Otomane deri në pikën e
fundit, udhëheqësit e lëvizjes kombëtare
prunë pikërisht at rrezik qi kishin dashtë
me i shpëtue: ushtërit e shteteve të Balkanit
zaptuen tokat shqiptare, tue sulmue nga
veriu, nga lindja dhe nga jugu, ndërsa
Shqiptarët nuk kishin asnji fuqi të
organizueme për me u mbrojtë me sukses.

Lufta Balkanike

Emerimi i nji valiu (guvernatori) prej
origjine shqiptare në Janinë nga ana e
qeveris së Stambollit shkaktoi nji stuhi
zemrimi në shtypin grek. Argumenti ma
tipik dhe plot kërcënime gati të hapët ishte
ky: në rast se Shqiptarët do të mundohen
me shtie në dorë toka qi i përkasin Greqise,
nji frymë solidarësije do të krijohet në mes
të Shteteve balkanike, interesat e të cilve
janë vue në rrezik nga sjelljet e Shqiptarve.
Kjo fushatë e shtypit grek ishte e para re e
zezë qi errësoi triumfin e kryengritjes
shqiptare. Kërcënimi se shtetet e Balkanit

do të vepronin së bashku për të pengue
formimin e nji shteti shqiptar të pamvarun
me të katër vilajetet nuk ishte vetëm nji fjali
propagandë. Qysh në fillim të vitit 1912
shtetet e Balkanit kishin fillue bisedime të
mëshefta për të lidhë nji aleancë politike
dhe ushtarake kundër Perandoris
Otomane. Politika e "otomanizimit" e
qeveris "Xhonturke" shërbeu si nxitja ma e
fortë për të bindë Grekë, Sërbë e Bullgarë
me harrue grindjet në mes të tyne dhe me
bashkue fuqit për me i dhanë grushtin e
vdekjes "Njeriut të sëmundë të Europës"
me qëllim qi me nda tokat e Turkis në
Balkan. Për të justifikue lakmit e tyne, ata
kishin sajue plot argumenta etnike,
historike, kulturore dhe strategjike. Disa
krahina, si Maqedonija, kishin ma shum
se nji kandidat. Negociatat e gjata dhe të
ngatërrueme qi u shvilluen mrapa skenës,
në muajt e parë të vitit 1912, kishin
pikërisht për qëllim me i nda tokat turke në
Europë në mënyrë qi secili shtet i Balkanit
të kenaqej me hisen e vet për të marrë pjesë
në luftën qi po pregatitej. Hapi i parë për
të çelë kto negociata ishte ba tepër i
vështirë mbasi marrëdhaniet në mes të
qeverive balkanike kishin qene acarue deri
ne kulm dhe çdo iniciativë diplomatike
ishte ba e pamundun. Nga ana tjetër,
aleanca balkanike duhej të bahej pa
ndihmën e fuqive të mëdha, të cilat ishin
kundër çdo orvatje me i ba luftë regjimit të
"Xhonturqve".
Për të thye akullin në mes të Sërbis dhe
Bullgaris shërbeu si ndërmjetës gazetari
anglez I. D. Bourchier, korrespondent i
fletores Times në Balkan. Me iniciativën e
tij, kryeministrat e të dy qeverive patën
disa takime mrapa dyerve të mbylluna dhe
u nenshkrue nji aleancë difensive serbo-
bullgare me 13 mars 1912. Aleanca u
justifikue në syt e botës tue shpallë se të dy
shtetet do t'i vinin në ndihmë njani-tjetrit

në rast se Turkija sulmohej nga nji fuqi e
madhe. Po të paraqitej rasti për ndarje
tokash, Sërbija do të merrte të gjitha viset
në veri dhe perëndim të Vargmalit Sharr,
kurse pjesa e Bullgaris do të përbahej nga
tokat në lindje të Maleve Rodop dhe të
lumit Struma. Kusuri i Maqedonis do të
përbante nji krahinë autonome. Në rast se
nji zgjidhje e tillë bahej e pamundun,
atëhere Maqedonija duhej të ndahej në tri
pjesë; kufijt e Bullgaris të shtriheshin deri
në brigjet perëndimore të liqenit të Ohrit,
Serbija të merrte edhe nji copë të Shqipnis
deri në qytetin Strugë. Carit të Rusis i lihej
barra me caktue fatin e tokave rreth
Shkupit dhe Dibrës.

Dy muej mbas aleances serbo-bullgare
u nënshkrue nji marreveshtje e njillojtë në
mes të Bullgaris dhe Greqis. 1 vetmi
ndryshim asht se, në ket traktat të fundit,
nuk bahej fjalë për ndarje mirazi, domethanë
se kush do të përvetësonte krahina, mbasi të
shëmbej Perandorija Otomane.

Përcipe, aleanca balkanike u paraqitë si
nji masa difensive, domethanë se caktonte
mënyrën e veprimit në rast të nji lufte
shkaktue nga të tjerët. Kurse bisedimet e
mësheftë në mes të shtatmadhnorivë të
shteteve firmuese treguen se qëllimi i
vërtetë ishte nji luftë agresive kundër
Turkis. U hartuen plane për nji ofensivë të
koordinueme të ushtërive sërbe, bullgare
dhe greke; u caktue numri i divizioneve qi
seicili shtet do të vinte në veprim për të
realizue qëllimet e aleancës.
Lufta e Balkanit u shpejtue nga triumfi i
kryengritjes shqiptare. Sikur e thekson
historiani anglez I. Marriott: "Greqija dhe
Sërbija u alarmuen nga suksesi i
Shqiptarve, të cilët kërkojshim tash haptazi
vilajetet e Manastirit dhe të Shkupit. Me 8
tetor 1912, Kral Nikolla i Malit të Zi muer



inciativën me fillue luftën kundër Turkis.
Pjestarët e tjerë të aleancës balkanike i
dërguen nji ultimatum qeveris turke tue
kërkue zbatimin e reformave në
Maqedoni. Qeverija e Stambollit u
përgjegj tue u shpallë luftë shteteve të
Balkanit. Mbrenda pak ditve u duk se
ushtërija turke nuk ishte ma arma e
dikurshme. Entuziasmi që kishte ngjallë
kryengritja e "Xhonturqve" ishte kthye në
dishpërim dhe urrejtje kundër regjimit të ri.
Kryengritja shqiptare e kishte shpejtue kët
proces demoralizimi në mes të rekrutve të
rij. Vetëm njësit e përbame nga ushtarë
profesional luftuen me zotësin dhe trimnin
e zakonshme, por qindresa e tyne, sado
heroike, nuk mjaftoi par të ndalue hovin e
ushtërive të aleancës balkanike. Europa u
habit dhe u trondit nga disfatat qi pësoi
regjimi i "Xhonturqve", i cili kishte ngjallë
shum shpresa për të rimëkambë
Perandorin Otomane.

Pak dit mbasi u shpall lufta, ushtërija
serbe fitoi betejën e Kumanovës dhe
marshoi kundër Shqipnis. Në nji
proklamatë drejtue trupave, mbreti Pjetër i
Sërbis shpalli se qëllimi i qeveris së tij ishte
me i prue "liri, barazi dhe vllaznim"
Serbve dhe Shqiptarve pa dallim feje, qi
vuejshin nden zgjedhën otomane. Pak
kohë ma parë aggjentët e organizatës
terroriste serbe "Dora e Zeze" kishin hye
ne kontakt me Isa Buletinin dhe i kishin
propozue bashkëpunim, tue i dhanë
premtimin solemn se të drejtat kombëtare
të Shqiptarve do të respektoheshin me
shum kujdes. Natyrisht ky premtim nuk
ishte i sinqertë mbasi nji mot ma parë
kryeministri sërb Milovanoviç i kishte
deklarue ministrit të jashtëm austriak
Kontit Achrenthal, se Shqiptarët nuk ishin
të zotët me qeveris vetvehten dhe prandaj
duhej të pësonin fatin e Myslimanve të
Algjeris. Me fjalë të tjera, në rast të