BIMET QE LUFTOJNE ANEMINE
Mungesa e hekurit ėshtė shkaku
mė i shpeshtė i anemisė, madje e shfaqjes sė saj ėshtė mė e shpeshtė
tek femrat, dhe kjo pėr shkak tė menstruacioneve (qė natyrisht
shoqėrohen me humbje gjaku dhe me humbje hekuri). Nė moshat e shtyra,
anemia nga mungesa e hekurit ka shumė mundėsi tė jetė pasojė e kancerit
nė gjak, ndėrkohė qė tek fėmijėt mundet qė mungesa e hekurit tė jetė
pasojė e sasisė tė pamjaftueshme nė dietė.
Shenjat
Lodhje,
takikardi, zbehje, gjuhė e lėmuar, thonj tė deformuar dhe tė thyeshėm
(koilonychia). Nė ekzaminimin e gjakut periferik shihen eritrocite tė
vogla dhe mė pak hemoglobinė. Niveli i hekurit nė serum ėshtė i ulėt.
Niveli i transferinės (njihet edhe si TIBC - angl: total iron binding
capacity) ėshtė i rritur. Biopsia e palcės tė kockave ėshtė analiza mė
e besueshme pėr sasinė e hekurit nė organizėm. Mjekėt kėshillojnė qė nė
kėtė rast, kjo mungesė tė trajtohet me sulfat hekuri, 325 mg, 3 herė nė
ditė. Efekti fillon e shfaqet pas 1 jave, dhe niveli i hemoglobinės
normalizohet brenda 2 muajsh. Anemia mund tė jetė sideroblastike dhe nė
kėtė rast karakterizohet nga prania e sideroblasteve. Sideroblastet
janė qeliza eritrocitike qė kanė njė unazė "prej hekuri" nė citoplazmė.
Ajo shkaktohet nga eritropoeza joefektive. Shkaqet kryesore tė shfaqjes
sė sėmundjes janė alkoolizmi kronik, barnat (shpesh izoniazidi) dhe
defektet gjenetike. Si ēdo anemi tjetėr, shenjat mė tė dukshme janė
lodhje, takikardi, zbehje, etj. Diagnoza kryesore ėshtė niveli i
hekurit nė serum ėshtė i rritur. Niveli i transferinės (TIBC) mund tė
jetė normal ose i rritur. Niveli i ferritinės ėshtė i rritur. Nė
biopsinė e palcės tė kockave shihen sideroblastet. Sipas mjekėve
specialistė, kjo sėmundje mund tė trajtohet me piridoksinė (vitaminė
B6).
Kėshillat
Kėtyre tė sėmurėve u kėshillohet pėrdorimi
i frutave tė freskėta, qė pėrmbajnė vitaminė C, e cila ndihmon nė
absorbimin ose marrjen e hekurit. Nėse pinė kafe, ēaj, kakao apo edhe
lėngje tė tjera, qė pėrmbajnė kafeinė, duhet t'i marrin dy orė para ose
pas ushqimit, sepse vėshtirėsojnė absorbimin e hekurit. Pėr kurimin e
kėsaj sėmundjeje, nė mjekėsinė popullore pėrdoren pothuajse tė gjitha
perimet dhe tė gjitha pjesėt e bimės, frutat, gjethet, degėt, rrėnjėt
etj. Nė vendet arabe hurma ėshtė ushqim kryesor, i cili shuan urinė pėr
shkak tė pėrbėrjes sė celulozės. Hurmat kanė gjetur pėrdorim tė mirė
kundėr anemisė. Gjithashtu karota ėshtė e pazėvendėsueshme pėr
shėndetin e njeriut. Lėngu ditor i karotės nė sasi prej 50-150 gr ėshtė
ilaē efikas te tė sėmurėt qė vuajnė nga anemia. Karota nė periudhė
rekord e rregullon pastrimin e gjakut. Kėshillohet pirja ēdo ditė e 150
ml lėng tė rrepės sė kuqe, para buke, apo tė konsumohet sa mė shpesh
domatja. Duhet tė marret gjithashtu ēdo ditė 10 - 15 fruta tė
mandarinės pėr njė kohė prej 20 - 25 ditė. Njė kurė e efektshme ėshtė
edhe ajo e pėrgatitur nga 250 gramė gjethe hithre, 10 gramė uthull dhe
10 gramė gjethe delli. Tė gjitha kėto vendosen nė 1 litėr ujė tė
ftohtė, ku qėndrojnė 12 orė. Pastaj zihen pėr 10 minuta, ėmbėlsohen
sipas dėshirės me mjaltė dhe pastaj sėrish mbyllen dhe qėndrojnė tė
mbyllura pėr 20 minuta. Kullohen dhe pihen gjatė tėrė ditės me lugėn e
kafesė. Fiku ėshtė njė frutė, qė pėrmban shumė karbohidrate, albuminė,
yndyrė. Pėrdoret i freskėt, i tharė dhe i pėrpunuar nė produkte tė
ndryshme. Rekomandohet tė pėrdoret nga personat e dobėsuar, nga
anemikėt dhe nga ata qė ndiejnė shumė tė ftohtė, pasi i japin
organizmit forcė dhe nxehtėsi.
Shenjat e sėmundjes
1- Lodhje
2- Takikardi
3- Zbehje
Ushqimet
1- Anemikėt duhet tė konsumojnė fruta me vitaminė C
2- Anemikėt duhet tė konsumojnė spinaq dhe barėra jeshile
3- Fiku, shalqini dhe luleshtrydhja, efikase pėr tė trajtuar aneminė
4- Anemia shkaktohet si pasojė e njė ushqimi tė keq
5- Anemikėt duhet tė pinė 150 gram lėng karotash nė ditė
6- Ēajin, kakaon dhe kafen duhet t'i marrin tri orė pėrpara se tė hanė, pasi ndryshe vėshtirėson tretjen.
7- Pacientėt duhet tė pinė ēdo ditė 150 ml lėng tė rrepės sė kuqe, para buke
8- Kėshillohet tė konsumohet sa mė shpesh domatja
9- Tė sėmurėt duhet tė marrin gjithashtu ēdo ditė 10 - 15 fruta tė mandarinės pėr njė kohė prej 20 - 25 ditė.